Merak edilenler

Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi’ne göre mülteci; ırkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği korkusu taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen kişidir.

Mülteciler mecburi olarak dinleri, ırkları, milliyetleri, toplumsal gruba mensubiyetleri (kadın, çocuk, eşcinsel) veya siyasi görüşleri yüzünden ülkelerini terk etmektedirler. Mülteciler çoğunlukla hayati tehlike yüzünden planlamadıkları halde ülkelerini terk etmek zorunda kalmakta ve varsa değerli eşyaları bunları  getirmeye bile fırsat bulamamaktadırlar. Mülteciler ülkelerini terk ederek kültürünü, dilini, bilmedikleri bir toplumda çeşitli sorunlarla karşılaşmakta ve desteğe ihtiyaç duymaktadırlar.

Sığınmacı, mülteci olduğu iddiasıyla ülkesini terk eden ama mültecilik statüsü başvurusu sonuçlanmamış kişiyken, mülteci sığınma başvurusu kabul edilen kişidir.

Göçmen ülkesini kendi rızasıyla daha iyi yaşam koşulları için ekonomik sebeplerden ötürü terk eden kişidir. Oysa mülteci ülkesini zorunlu sebeplerden ötürü güvenli bir yer bulma amacıyla terk eder. Mülteci, ülkesinin korumasından faydalanamayan ve güvenliği tehlikede olan kişiyi; göçmen, güvenliği tehlikede olmayan ve ülkesinin korumasından faydalanabilen kişiyi ifade eder.

Savaş suçlarına karışan ve uluslararası insan hakları normlarını ağır biçimde ihlal eden kişiler mülteci olamaz.

Mülteciliğin temel kıstaslarından biri kişinin ülkesi dışında olmasıdır. Bu nedenle ülke içinde yerinden edilen insanlar mülteci olarak kabul edilmezler.

Türkiye’ye en çok sığınmacı bu seneye kadar İran’dan gelmekteydi. ABD’nin Irak’ı işgal etmesiyle başlayan şiddet olayları yüzünden Türkiye’ye halihazırda en çok sığınmacı Irak’tan gelmektedir. BMMYK’nın kayıtlarına göre 2007 Ağustos Ayı sonu itibariyle Türkiye’de 10942 sığınmacı, mülteci bulunmakta bunların %42si Iraklı  %36’sı İranlı  %15’i Afrikalı ve % 7’si Afgan’dır.

Sığınmacılar sadece İç İşleri Bakanlığının belirlediği illerde kalabilmektedir. Bu iller “uydu kentler” diye bilinmektedir. Bu illerin sayısı en son 28’e yükselmiştir. Bu iller: Konya, Isparta, Eskişehir, Bilecik, Gaziantep, Van, Kayseri, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Afyon, İzmir, Kütahya, Kahramanmaraş, Hatay, Çankırı, Yozgat, Burdur, Tokat, Şırnak, Ağrı, Sivas, Amasya, Karaman, Kırşehir, Kırıkkale, Hakkâri ve Kastamonu’dur. Sığınmacılar ancak polis izniyle bu illerden ayrılabilmektedir. Sığınmacılar sadece sağlık vb sebeplerden ötürü Ankara, İzmir, İstanbul gibi Büyükşehirlerde polis izniyle kalabilmektedir.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği 1950’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından, mültecilere yardım ve koruma sağlamak amacıyla kurulmuştur. Amacı devletlerin 1951 Cenevre Sözleşmesine uyumunu denetlemek ve mültecilere uluslararası koruma sağlamak ve kalıcı çözümler bulmaktır.

Türkiye’ye Avrupa dışından gelen kişilerin mülteci olup olmadığına BMMYK Türkiye Ofisi karar vermekte ve mülteci olarak kabul edilen kişileri BMMYK üçüncü bir ülkeye yerleştirmektedir.

BMMYK sığınmacıya çok acil bir durum olması durumunda bir seferlik 102.00 YTL nakdi yardım yapmakta bunun dışında herhangi bir yardım yapmamaktadır. Mülteciler de ancak BMMYK tarafından yapılan mali görüşmeye göre çok muhtaç durumda görülürlerse aylık cüzi bir nakdi yardım alabilirler. Bu yardım bir kişi için 102.00 YTL, 4 kişilik bir aile için yaklaşık 200.00 YTL dir.

Sığınmacıların Türkiye’de çalışabilmeleri 4817 Sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunu hükümlerine bağlanmıştır. Oysaki bu kanun Türkiye’ye çalışma amaçlı gelen kişiler için düzenlenmiş olup işverene büyük mali yükümlülükler getirmektedir. Bu yüzden Türkiye’deki sığınmacı ve mülteciler çoğunlukla düşük ücretli işlerde illegal olarak çalışmakta ve istismar edilmektedirler.

Avrupa dışından Türkiye’ye gelen sığınmacıların ilticaya erişmeleri, mültecilik statülerinin değerlendirilebilmesi için bulundukları ildeki il emniyet müdürlüğü yabancılar şubesine ve BMMYK Türkiye Ofisine başvurmaları gerekmektedir. Avrupa’dan  gelen kişilerin sadece bulundukları ildeki emniyet müdürlüğü yabancılar şubesine başvurması gerekmektedir.

Son dönemlerde olumlu yasal düzenlemelere rağmen sığınmacılara sağlanan hizmetler oldukça azdır. Sığınmacılar kendi imkanlarıyla başvuruları sonuçlanana kadar geçinmek zorundadırlar. Sığınmacılar en çok barınma, ekonomik, psiko-sosyal ve sağlık sorunları yaşamaktadır.

BMMYK mülteciler için 3 kalıcı çözüm uygun görmektedir. Bunlardan birinci gönüllü geri dönüştür. Gönüllü geri dönüş mültecinin geldiği ülkedeki durumun düzelmesi üzerine BMMYK’nın korumasında ülkesine dönmesidir. Diğer bir çözüm yerel bütünleşmedir. Bu çözüm, mültecinin sığındığı ülkedeki toplumsal yaşama adapte olmasına yardımcı olmayı ifade eder. 3. çözüm üçüncü bir ülkeye yerleştirmedir. Bu çözüm mültecinin sığındığı ülkenin mülteciye koruma sağlamaması ve mültecinin ülkesine geri dönememesi durumunda başvurulan bir çözümdür. Türkiye’ye Avrupa dışından gelen mülteciler üçüncü bir ülkeye yerleştirilmektedir.

Türkiye’ye Avrupa dışından gelen ve mülteci olarak kabul edilen kişiler BMMYK tarafından çoğunlukla Amerika, Kanada, Avustralya, Finlandiya’ya yerleştirilmektedir. 

Her mülteci güvenli sığınma hakkına sahiptir. Bununla beraber mültecilerin sığındıkları ülkede hem hakları hem sorumlulukları vardır. Mülteciler insan haklarına yaraşır bir şekilde haklardan ve yardımlardan eşit bir şekilde faydalanma ve kötü muameleye, ayrımcılığa uğramama hakkına sahiptirler.

Beraberinde bir yetişkin olmayan yalnız başına sığınma arayan 18 yaş altındaki kişilere refakatsiz çocuk denir.

Dünya’daki mültecilerin % 70 kadın ve çocuklardan oluşmaktadır. Benzer biçimde Türkiye’ye gelen sığınmacıların da % 70’i kadın ve çocuklardan oluşmaktadır.

Bu sitenin amacı insan hakları perspektifi dahilinde mültecilik konusuna dikkat çekmek ve mültecilerin, sığınmacıların yaşadıkları sorunların çözümüne ve alanda çalışan STÖ’lerin çalışmalarına katkıda bulunmaktır.

Bu web sitesi herhangi bir proje kapsamında faaliyet göstermemektedir. Site tamamıyla gönüllü çalışmalarla faaliyetlerini yürütmektedir. Sizde siteye destek verebilirsiniz. Bunun için destek verebileceğiniz konu hakkında veya bilgi için multecinet@gmail.com‘a bilgilendirme yapabilirsiniz.

Mültecilere, sığınmacılara destek olmak için alanda çalışan sivil toplum örgütlerinin (STÖ) çalışmalarına katkı sunabilirsiniz. Ayrıca web sitemiz hakkında çevrenizdeki insanları haberdar ederek daha fazla insanın mülteciler, sığınmacılar hakkında bilgi sahibi olmasını sağlayabilirsiniz. Eğer sığınmacıların kaldığı illerin birinde ikamet ediyorsanız sığınmacılara destek olabilirsiniz. Bu konuda alanda çalışan STÖ’erlden yardım alabilirsiniz. STÖ’lerle ilgili daha fazla bilgi için STÖ’ler sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.