Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi’ne göre mülteci; ırkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği korkusu taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen kişidir.
Mülteciler mecburi olarak dinleri, ırkları, milliyetleri, toplumsal gruba mensubiyetleri (kadın, çocuk, eşcinsel) veya siyasi görüşleri yüzünden ülkelerini terk etmektedirler. Mülteciler çoğunlukla hayati tehlike yüzünden planlamadıkları halde ülkelerini terk etmek zorunda kalmakta ve varsa değerli eşyaları bunları getirmeye bile fırsat bulamamaktadırlar. Mülteciler ülkelerini terk ederek kültürünü, dilini, bilmedikleri bir toplumda çeşitli sorunlarla karşılaşmakta ve desteğe ihtiyaç duymaktadırlar.
Sığınmacı, mülteci olduğu iddiasıyla ülkesini terk eden ama mültecilik statüsü başvurusu sonuçlanmamış kişiyken, mülteci sığınma başvurusu kabul edilen kişidir.
Göçmen ülkesini kendi rızasıyla daha iyi yaşam koşulları için ekonomik sebeplerden ötürü terk eden kişidir. Oysa mülteci ülkesini zorunlu sebeplerden ötürü güvenli bir yer bulma amacıyla terk eder. Mülteci, ülkesinin korumasından faydalanamayan ve güvenliği tehlikede olan kişiyi; göçmen, güvenliği tehlikede olmayan ve ülkesinin korumasından faydalanabilen kişiyi ifade eder.
Savaş suçlarına karışan ve uluslararası insan hakları normlarını ağır biçimde ihlal eden kişiler mülteci olamaz.
Mülteciliğin temel kıstaslarından biri kişinin ülkesi dışında olmasıdır. Bu nedenle ülke içinde yerinden edilen insanlar mülteci olarak kabul edilmezler.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği 1950’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından, mültecilere yardım ve koruma sağlamak amacıyla kurulmuştur. Amacı devletlerin 1951 Cenevre Sözleşmesine uyumunu denetlemek ve mültecilere uluslararası koruma sağlamak ve kalıcı çözümler bulmaktır.
Sığınmacıların Türkiye’de çalışabilmeleri 4817 Sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunu hükümlerine bağlanmıştır. Oysaki bu kanun Türkiye’ye çalışma amaçlı gelen kişiler için düzenlenmiş olup işverene büyük mali yükümlülükler getirmektedir. Bu yüzden Türkiye’deki sığınmacı ve mülteciler çoğunlukla düşük ücretli işlerde illegal olarak çalışmakta ve istismar edilmektedirler.
BMMYK mülteciler için 3 kalıcı çözüm uygun görmektedir. Bunlardan birinci gönüllü geri dönüştür. Gönüllü geri dönüş mültecinin geldiği ülkedeki durumun düzelmesi üzerine BMMYK’nın korumasında ülkesine dönmesidir. Diğer bir çözüm yerel bütünleşmedir. Bu çözüm, mültecinin sığındığı ülkedeki toplumsal yaşama adapte olmasına yardımcı olmayı ifade eder. 3. çözüm üçüncü bir ülkeye yerleştirmedir. Bu çözüm mültecinin sığındığı ülkenin mülteciye koruma sağlamaması ve mültecinin ülkesine geri dönememesi durumunda başvurulan bir çözümdür. Türkiye’ye Avrupa dışından gelen mülteciler üçüncü bir ülkeye yerleştirilmektedir.
Her mülteci güvenli sığınma hakkına sahiptir. Bununla beraber mültecilerin sığındıkları ülkede hem hakları hem sorumlulukları vardır. Mülteciler insan haklarına yaraşır bir şekilde haklardan ve yardımlardan eşit bir şekilde faydalanma ve kötü muameleye, ayrımcılığa uğramama hakkına sahiptirler.
Beraberinde bir yetişkin olmayan yalnız başına sığınma arayan 18 yaş altındaki kişilere refakatsiz çocuk denir.
Dünya’daki mültecilerin % 70 kadın ve çocuklardan oluşmaktadır. Benzer biçimde Türkiye’ye gelen sığınmacıların da % 70’i kadın ve çocuklardan oluşmaktadır.
Bu sitenin amacı insan hakları perspektifi dahilinde mültecilik konusuna dikkat çekmek ve mültecilerin, sığınmacıların yaşadıkları sorunların çözümüne ve alanda çalışan STÖ’lerin çalışmalarına katkıda bulunmaktır.
Bu web sitesi herhangi bir proje kapsamında faaliyet göstermemektedir. Site tamamıyla gönüllü çalışmalarla faaliyetlerini yürütmektedir. Sizde siteye destek verebilirsiniz. Bunun için destek verebileceğiniz konu hakkında veya bilgi için multecinet@gmail.com‘a bilgilendirme yapabilirsiniz.
Mültecilere, sığınmacılara destek olmak için alanda çalışan sivil toplum örgütlerinin (STÖ) çalışmalarına katkı sunabilirsiniz. Ayrıca web sitemiz hakkında çevrenizdeki insanları haberdar ederek daha fazla insanın mülteciler, sığınmacılar hakkında bilgi sahibi olmasını sağlayabilirsiniz. Eğer sığınmacıların kaldığı illerin birinde ikamet ediyorsanız sığınmacılara destek olabilirsiniz. Bu konuda alanda çalışan STÖ’erlden yardım alabilirsiniz.